Jak orzeczenie Sądu Najwyższego może wpływać na sytuację przedsiębiorcy?

Nie trzeba nikogo przekonywać, że prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce nie należy do najłatwiejszych zajęć. Z pewnością nie ułatwia tego często zmieniające się prawo. Jednak zdarza się tak, że swoje „trzy grosze” dorzucić może również Sąd Najwyższy.

W skrócie wynika to z tego, że Sąd Najwyższy może dokonywać interpretacji przepisów prawa, tj. wyjaśniać, jak należy je rozumieć. Interpretacja ta może ulegać zmianie, powodując w skrajnych sytuacjach, że to, co do niedawna było jeszcze niedopuszczalne, nagle jest zgodne z prawem.

Przykładem właśnie takiego działania może być zmiana stanowiska Sądu Najwyższego w zakresie zasad ustalania kar umownych [1]. Do 2021 r. Sąd Najwyższy uważał, że kara umowna powinna określać termin, w jakim będzie ona naliczana oraz maksymalną kwotę obciążającą nierzetelnego kontrahenta [2].

Sytuacja uległa zmianie właśnie w 2021 r., kiedy Sąd Najwyższy zmienił swoje dotychczasowe stanowisko, przyjmując, że umowa może przewidywać karę umową za zwłokę w wykonaniu zobowiązania w postaci określonego procentu ustalonego wynagrodzenia umownego za każdy dzień zwłoki, nawet jeżeli nie określono końcowego terminu naliczania kary umownej ani jej kwoty maksymalnej [3].

Jest to różnica dość spora, ponieważ te same zapisy umowne, które przed 2021 r. mogły zostać uznane przez sąd za niestanowiące podstawy do zasądzenia kary umownej, to po tym roku mogły już być podstawą skutecznego dochodzenia roszczenia.

Oczywiście interpretacja przepisów prawa dokonywana przez Sąd Najwyższy wiąże jedynie inne składy orzekające Sądu Najwyższego i to pod warunkiem, że dokonana została w formie uchwały, jednak w rzeczywistości sądy powszechne rzadko kiedy wydają wyroki, które odbiegałyby od stanowiska Sądu Najwyższego, dlatego też taka zmiana bezpośrednio wpływa na sytuację przedsiębiorców.

W tym wypadku jest to zmiana na lepsze, ponieważ poszerza możliwość swobodnego uregulowania przez przedsiębiorców wiążącej ich umowy, jednak po pierwsze nie zawsze tak musi być, po drugie takie sytuacje wprowadzają pewien poziom niepewności, przed którym trudno się uchronić.

Pozostaje nam jedynie życzyć sobie, aby sytuacji komplikujących życie przedsiębiorcom było jak najmniej.

‍

_______________

[1] Art. 484 k.c. (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1610).

[2] Wyrok Sądu Najwyższego z 22 października 2015 r., sygn. akt: IV CSK 687/14.

[3] Wyroku Sądu najwyższego z 20 maja 2021 r., sygn. akt: IV CSKP 58/21; Uchwała Sądu Najwyższego z 9 grudnia 2021 r., sygn. akt: III CZP 16/21.