Blokada firmowego rachunku bankowego przez Prokuratora

Prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce wiąże się z różnymi wyzwaniami. Jednym z najpoważniejszych problemów, z jakim może spotkać się właściciel firmy jest możliwość zablokowania firmowego rachunku bankowego przez prokuraturę. Blokada konta oznacza, że przedsiębiorca traci dostęp do swoich środków na koncie bankowym i nie może wykonywać żadnych operacji finansowych, takich jak przelewy, wypłaty gotówki czy płatności kartą kredytową. Taka sytuacja może całkowicie sparaliżować bieżącą działalność, uniemożliwiając regulowanie zobowiązań finansowych. Kiedy prokuratura może dokonać takiej blokady i jak sobie z tym radzić?

‍

Co mówią przepisy?

Do zablokowania rachunków firmowych dochodzi najczęściej na podstawie przepisów Prawa Bankowego. Ustawa wskazuje, że „w przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że zgromadzone na rachunku bankowym środki, w całości lub w części pochodzą lub mają związek z przestępstwem skarbowym lub przestępstwem innym niż przestępstwo, o którym mowa w art. 165a lub art. 299 Kodeksu karnego, bank jest uprawniony do dokonania blokady środków na tym rachunku”.

W cytowanym przepisie ustawodawca posłużył się dość nieostrą przesłanką umożliwiającą zablokowanie rachunku bankowego na podstawie „uzasadnionego podejrzenia”. Jest ona na tyle szeroka, że pozwala na dokonanie blokady rachunku w przypadku, gdy – w przeświadczeniu śledczych – na tzw. „pierwszy rzut oka” konkretna transakcja na rachunku bankowym może świadczyć o prawdopodobieństwie popełnienia przestępstwa (nawet pomimo braku konkretnych dowodów). Innymi słowy: do zablokowania rachunku może dojść jeszcze przed postawieniem jakichkolwiek zarzutów.

‍

Blokada rachunku bankowego w praktyce

1. Ustanowić obrońcę/ pełnomocnika do kontaktu z Bankiem i prokuraturą. Warto zwrócić uwagę na to, aby była to osoba, dla której prawo karne to „chleb powszedni”, gdyż blokada rachunku przez prokuraturę zwykle jest powiązana z prawem karnym.
2. Zastosowanie blokady rachunku przez bank może trwać maksymalnie 72 godziny. W tym czasie bank zobowiązany jest do bezzwłocznego poinformowania prokuratora o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Prokurator może, w drodze postanowienia, wstrzymać określoną transakcję lub dokonać blokady środków na rachunku bankowym na czas oznaczony, nie dłuższy niż 6 miesięcy.
3. Jeżeli prokurator nie wyda jednak w tym zakresie stosownego postanowienia, bank powinien uchylić blokadę rachunku bankowego. Jeśli postanowienie takie zostanie wydane, wówczas przedsiębiorcy przysługuje prawo do złożenia zażalenia na postanowienie o blokadzie rachunku

‍

Jak się bronić?

Kiedy rachunek bankowy firmy zostanie zablokowany przez prokuratora, przedsiębiorca powinien w pierwszej kolejności:

1. Ustanowić obrońcę/ pełnomocnika do kontaktu z Bankiem i prokuraturą.
2. Ustalić, który organ podjął decyzję o zablokowaniu konta oraz czy zostało wydane już stosowne postanowienie przez prokuratora.
3. Ustalić sygnaturę sprawy a następnie na podstawie informacji o sygnaturze sprawy można podjąć próbę uzyskania informacji na temat stanu sprawy oraz potencjalnych działań, jakie można podjąć w celu odblokowania konta bankowego i/ lub obrony przed zarzutami.

Prokurator zobowiązany jest do skutecznego doręczenia postanowienia o zastosowaniu blokady rachunku bankowego wraz z uzasadnieniem. Na takie postanowienie można złożyć zażalenie do właściwego Sądu w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia. Przekroczenie tego terminu zamyka na czas jakiś drogę do przeciwdziałania ewentualnym nadużyciom prokuratury, która dość często dokonuje tzw. „prewencyjnej” blokady rachunku bankowego pomimo dostatecznie uzasadnionych podstaw.

W zażaleniu powinniśmy przedstawić argumentację i powołać dowody, których zadaniem będzie przekonanie Sądu do uchylenia postanowienia prokuratury. Już na tym etapie warto przedłożyć jak najwięcej dowodów potwierdzających legalność i uczciwość prowadzonej działalności, przykładowo takich jak umowy, faktury, dokumentację księgową, wyjaśnienia, itd.

Warto przy tym podkreślić, że w przypadku bezzasadnego zajęcia rachunku firmowego przedsiębiorca może dochodzić stosownego odszkodowania (więcej na ten temat w kolejnych wpisach na naszym blogu).

‍

Podsumowanie

Blokada firmowego rachunku może istotnie ograniczyć swobodę gospodarczą, a w ekstremalnym wypadku wprost uniemożliwiać prowadzenie działalności. Choć zdaniem sądu Najwyższego ten środek prawny ma charakter wyjątkowy i powinien być stosowany jedynie w najpoważniejszych sytuacjach [1], to niestety stosunkowo często przedsiębiorcy odczuwają jego niepożądane skutki. W takich przypadkach konieczne jest podjęcie skutecznej obrony.

‍

_______________

[1] Uchwała SN z 13 października 2021 r., I KZP 1/21

‍