PRAWO
Znaki towarowe, czyli od czego zacząć budowanie przewagi na rynku
Czytaj więcej
Wypadek zagraniczny - co robić? Pobierz darmowy poradnik
W dobie cyfrowej rewolucji i wszechobecnych smartfonów możliwość natychmiastowego uwieczniania i publikowania treści w Internecie stała się codziennością. Ta nieograniczona swoboda dzielenia się chwilami ma jednak swoje ciemne strony, zwłaszcza gdy dotyka ona bezpośrednio nas lub naszych najbliższych. W szybko zmieniającym się świecie, gdzie granice między prywatnością a życiem publicznym stają się coraz bardziej płynne, kwestia ochrony wizerunku nabiera zatem szczególnego znaczenia. W dzisiejszym wpisie przygotowaliśmy dla Was garść podstawowych informacji dotyczących prawnej ochrony wizerunku. Zachęcamy do lektury!
Na gruncie obowiązujących przepisów wizerunek jest uznawany za „dobro osobiste”. Dobra osobiste to wartości niematerialne, które są ściśle związane z osobą fizyczną i jej godnością, a także z możliwością decydowania o swoim życiu prywatnym. Art. 23 Kodeksu cywilnego wymienia przykłady dóbr osobistych, takie jak zdrowie, wolność, cześć, wolność sumienia, nazwisko czy właśnie wizerunek. Z kolei art. 24 Kodeksu cywilnego daje podstawę do dochodzenia ochrony tych dóbr w przypadku ich naruszenia, umożliwiając poszkodowanym domaganie się zadośćuczynienia, a nawet odszkodowania za wyrządzone szkody (o czym więcej opowiemy w kolejnych wpisach).
Wizerunek jako dobro osobiste podlega również ochronie na gruncie Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Art. 81 tej ustawy stanowi, że rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. Jest to kluczowy przepis, który stanowi o ochronie wizerunku, podkreślając, że każda osoba ma prawo do kontroli nad sposobem, w jaki jej wizerunek jest prezentowany i wykorzystywany w przestrzeni publicznej, w tym także w Internecie.
Co do zasady rozpowszechnianie wizerunku wymaga uzyskania zgody osoby na nim przedstawionej. Zgoda ta może zostać udzielona zarówno przed jak i po utrwaleniu wizerunku (ale przed jego upublicznieniem), powinna być jednak jednoznaczna i wyraźna. Brak sprzeciwu danej osoby nie może być interpretowany jako dorozumiana zgoda na rozpowszechnianie jej wizerunku.
Osoba, która udzieliła zgody, ma prawo ją w każdej chwili cofnąć, co modelowo powinno skutkować zaprzestaniem dalszego rozpowszechniania jej wizerunku.
Oczywiście powyższe zasady mają charakter ogólny i w zależności od okoliczności mogą podlegać modyfikacjom. Wyobraźmy sobie sytuację, w której zawodowa modelka udziela zgody na rozpowszechnianie jej wizerunku w celu promowania nowych kolekcji ubrań danej marki. Jeśli po zawarciu umowy postanowi jednak wycofać swoją zgodę na publikację zdjęć, to może się to wiązać z pewnymi konsekwencjami np. z wysokimi karami umownymi lub obowiązkiem naprawienia szkody powstałej po stronie producenta odzieży. Wszystko zależy tutaj od sposobu, w jaki sporządzone zostały postanowienia konkretnej umowy.
Istnieją jednak przypadki, w których publikacja zdjęć czy filmów z wizerunkiem osób nie wymaga ich uprzedniej zgody. Te wyjątki są ściśle określone przez prawo i mają na celu zrównoważenie interesów publicznych z ochroną prywatności. Jakich osób lub sytuacji dotyczą?
Osoby pełniące funkcje publiczne
Jednym z najczęściej przywoływanych wyjątków jest możliwość rozpowszechniania wizerunku osób powszechnie znanych, które pełnią funkcje publiczne, zwłaszcza w kontekście ich działalności zawodowej lub społecznej. Przykładem może być publikacja zdjęć polityków podczas oficjalnych wystąpień czy udziału w wydarzeniach publicznych. Interesującym przypadkiem jest tutaj możliwość publikacji zdjęć z nieoficjalnych, ale publicznych wystąpień, jak np. udział znanej osoby w maratonie charytatywnym.
Osoby jako szczegół większej całości
Innym wyjątkiem jest sytuacja, gdy osoba stanowi jedynie szczegół większej całości, takiej jak zgromadzenie, krajobraz czy publiczna impreza. Tutaj interesującym przykładem może być publikacja zdjęć z dużych festiwali muzycznych czy sportowych, gdzie twarze uczestników są widoczne, ale nie stanowią głównego przedmiotu zdjęcia. Zdjęcie panoramiczne z koncertu, na którym w tle widać morze ludzi, jest przykładem, gdzie indywidualny wizerunek ustępuje miejsca przedstawieniu ogólnej atmosfery wydarzenia.
Działania związane z ochroną porządku publicznego
Ciekawym, choć mniej oczywistym przypadkiem, jest możliwość wykorzystania wizerunku w kontekście działań związanych z ochroną porządku publicznego lub bezpieczeństwa. Przykładem może być publikacja przez organy ścigania zdjęć z monitoringu miejskiego w celu identyfikacji świadków lub sprawców przestępstw. Chociaż jest to działanie ściśle regulowane i wymaga spełnienia określonych warunków, nie wymaga ono bezpośredniej zgody osób przedstawionych na zdjęciach.
Twórczość artystyczna i prasowa
Warto również wspomnieć o wyjątkach dotyczących twórczości artystycznej i działalności prasowej. Zdjęcia wykonane w ramach projektów artystycznych, które eksponują wizerunki osób w kontekście szerszej narracji artystycznej, mogą być publikowane bez bezpośredniej zgody modeli, pod warunkiem, że nie naruszają one innych dóbr osobistych. Podobnie, działalność prasowa może uzasadniać publikację wizerunków osób w kontekście relacjonowania bieżących wydarzeń, pod warunkiem zachowania zasad etyki zawodowej i nienaruszania godności ludzkiej.
Choć ustawodawca stara się chronić nas przed nieautoryzowanym wykorzystaniem naszego wizerunku, wciąż istnieje wiele wyzwań związanych z jego ochroną w dynamicznie zmieniającym się świecie mediów społecznościowych.
Jeśli zastanawiasz się, co zrobić, gdy Twoje prawa zostaną naruszone na platformach takich jak Facebook czy Twitter, mamy dla Ciebie dobrą wiadomość. W naszych kolejnych publikacjach szczegółowo opiszemy, jak krok po kroku zgłaszać naruszenia prawa do wizerunku na tych platformach.
Zachęcamy do śledzenia naszego bloga i odkrywania kolejnych poradników, które pomogą Ci nawigować po zawiłościach prawa cyfrowego. Na naszym blogu poruszamy tematy związane z prawem cywilnym, karnym, a także związane z pozostałymi gałęziami prawa.
Absolwent Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Od 2018 r. Adwokat przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Poznaniu. W ramach praktyki zawodowej koncentruje się na sprawach z zakresu prawa handlowego i gospodarczego oraz prawa własności intelektualnej.
