Przejmowanie klientów przez byłych pracowników – aspekty prawne

Przejmowanie klientów przez byłych pracowników jest tematem, który wywołuje wiele emocji i rodzi liczne pytania. Problem ten zyskuje na znaczeniu zwłaszcza w obliczu rosnącej mobilności zawodowej oraz szybko zmieniających się warunków rynkowych. W dzisiejszym artykule przyjrzymy się bliżej zagadnieniom prawnym związanym z przejmowaniem klientów przez byłych pracowników i podpowiemy, jak się przed tym zabezpieczyć.

‍

Zarys problemu

Przedsiębiorcy coraz częściej spotykają się z sytuacją, w której ich byli pracownicy próbują przejąć klientów po swoim odejściu z firmy. Wynika to z faktu, że w wielu branżach klienci utrzymują silne, osobiste relacje z obsługującymi ich osobami. Kiedy taki pracownik odchodzi z firmy, i np. zakłada własną działalność gospodarczą, istnieje ryzyko, że część kontrahentów podąży za nim. Może to prowadzić nie tylko do powstania poważnych strat finansowych, ale też częściowej utraty reputacji przez dotychczasowego pracodawcę.

„Przejmowanie klientów” może przybrać formę bezpośrednią, tj. nakłaniania kontrahentów do zmiany dostawcy usług, oferowania korzystniejszych warunków współpracy w nowej firmie, czy też wykorzystania poufnych informacji o klientach w celu ich przejęcia.

Istnieje kilka czynników, które sprzyjają przejmowaniu klientów przez byłych pracowników:

1. Brak odpowiednich zabezpieczeń prawnych - firmy często nie zawierają z pracownikami umów o zakazie konkurencji lub nie wprowadzają klauzul o zachowaniu poufności do umów o pracę.
2. Niewłaściwe zarządzanie relacjami z klientami - brak systematycznego zarządzania relacjami z klientami może prowadzić do sytuacji, w której pracownicy mają pełną kontrolę nad tymi relacjami.
3. Niskie zaangażowanie pracowników - niska satysfakcja z pracy i brak lojalności wobec pracodawcy mogą skłaniać pracowników do podejmowania działań na szkodę firmy po odejściu z niej.

W celu zobrazowania zagadnienia, warto pochylić się nad branżą prawniczą – w kancelariach klienci często nawiązują bliskie relacje z konkretnymi prawnikami, prowadzącymi ich sprawy, niekiedy przez wiele lat. Gdy taki prawnik odchodzi z kancelarii, klienci nierzadko podążają za nim. Również w innych usługach opartych na zaufaniu, takich jak doradztwo, księgowość czy marketing, relacje z klientami są często budowane przez konkretnego pracownika.

‍

Jak się chronić

Jednym z narzędzi, jakie pracodawcy mogą stosować, aby chronić się przed przejmowaniem klientów przez byłych pracowników, jest umowa o zakazie konkurencji. Umowa taka może być zarówno elementem umowy o pracę (jako klauzula zakazu konkurencji), jak i osobnym porozumieniem podpisywanym z pracownikiem. Celem umów o zakazie konkurencji jest uniemożliwienie byłemu pracownikowi podejmowania działań konkurencyjnych przez określony czas po zakończeniu zatrudnienia.

Aby umowa o zakazie konkurencji była skuteczna, musi spełniać pewne warunki. Przede wszystkim musi być zawarta na piśmie oraz precyzyjnie określać zakres zakazu konkurencji, czas jego obowiązywania oraz wynagrodzenie dla pracownika za powstrzymanie się od działań konkurencyjnych (nazywane w przepisach „odszkodowaniem”). Zgodnie z Kodeksem pracy, umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy powinna przewidywać odszkodowanie dla pracownika w wysokości co najmniej 25% wynagrodzenia otrzymywanego przed rozwiązaniem umowy o pracę.

Warto pamiętać, że umowa o zakazie konkurencji nie może być nadmiernie restrykcyjna. Musi być proporcjonalna i uzasadniona interesem pracodawcy. Zbyt szeroko zakreślone ograniczenia mogą zostać uznane za nieważne. W razie sporu sąd może również oceniać, czy klauzula nie narusza zasad współżycia społecznego oraz czy nie stanowi nadmiernego ograniczenia wolności działalności gospodarczej byłego pracownika.

‍

Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa

Tajemnica przedsiębiorstwa obejmuje wszelkie nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności. Przejmowanie klientów często wiąże się z wykorzystaniem takich informacji.

Przedsiębiorcy mogą stosować różne środki ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa, takie jak umowy o zachowaniu poufności, monitorowanie dostępu do informacji oraz odpowiednio dostosowane systemy informatyczne. W przypadku naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa przez byłego pracownika, pracodawca może dochodzić roszczeń cywilnoprawnych, takich jak odszkodowanie za poniesioną szkodę. Ponadto, w pewnych sytuacjach naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa może stanowić przestępstwo, co daje możliwość ścigania sprawcy na drodze karnej.

‍

Odpowiedzialność cywilna byłych pracowników

Byli pracownicy mogą ponosić odpowiedzialność cywilną za działania prowadzące do przejmowania klientów firmy, jeżeli takie działania naruszają umowę o zakazie konkurencji, tajemnicę przedsiębiorstwa lub inne zobowiązania wynikające z umowy o pracę. Podstawą odpowiedzialności może być zarówno czyn niedozwolony (delikt), jak i niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (kontrakt). Obsługa prawna firm często zajmuje się właśnie tego typu zagadnieniami.

Pracodawcy mogą dochodzić roszczeń od byłych pracowników na drodze sądowej. Przede wszystkim mogą żądać odszkodowania za poniesioną szkodę, ale również zadośćuczynienia za straty niematerialne, takie jak utrata renomy czy naruszenie dobrego imienia firmy. Ważne jest, aby pracodawcy gromadzili dowody potwierdzające to, że zostało naruszone prawo konkurencji, takie jak korespondencja elektroniczna, zeznania świadków czy dokumenty handlowe.

Zapobieganie przejmowaniu klientów

Aby zapobiec przejmowaniu klientów przez byłych pracowników, warto zawczasu podjąć odpowiednie działania prewencyjne, najlepiej już na etapie zatrudnienia pracownika. Należy do nich staranne przygotowanie umów o pracę, w tym zawarcie w każdej umowie klauzul o zakazie konkurencji i zachowaniu poufności, a także szkolenia pracowników w zakresie ochrony tajemnic przedsiębiorstwa.

Z rozwiązań pozaprawnych warto zadbać także regularne monitorowanie relacji z kluczowymi klientami. Takie działania mogą pomóc w wykrywaniu ewentualnych zagrożeń związanych z przejmowaniem klientów. Nie zapominajmy o utrzymywaniu dobrych stosunków z naszymi kontrahentami, oferując wysoką jakość usług oraz atrakcyjne warunki współpracy, co na pewno przyczyni się do wzmocnienia ich lojalności.

‍

Podsumowanie

Przejmowanie klientów przez byłych pracowników to poważny problem, który może prowadzić do znacznych strat dla przedsiębiorców. Istnieją narzędzia pozwalające pracodawcom dochodzić swoich roszczeń w przypadku, gdyby do takiej sytuacji doszło. Jednakże, jako że lepiej zapobiegać niż leczyć, kluczowe pozostaje wdrażanie odpowiednich rozwiązań prewencyjnych. Ważne jest przy tym, by działania takie były podejmowane w sposób przemyślany i zgodny z obowiązującymi przepisami prawa.

Jeśli jesteś przedsiębiorcą i potrzebujesz pomocy w zabezpieczeniu się przed utratą klientów na rzecz nielojalnych pracowników, lub też chciałbyś dochodzić odszkodowania w związku z przejęciem Klienta przez byłego pracownika - skontaktuj się z nami.