Uprawnienia wierzycieli w postępowaniu upadłościowym

Postępowanie upadłościowe jest złożonym procesem, w którym szczególnie istotną rolę odgrywają wierzyciele – osoby lub instytucje posiadające roszczenia wobec dłużnika. Celem takich postępowań jest jak najpełniejsze zaspokojenie wierzycieli, przy jednoczesnym uwzględnieniu przepisów prawa. Dla wielu osób zetknięcie się z postępowaniem upadłościowym budzi liczne pytania i wątpliwości dotyczące ich praw oraz możliwości działania.

Należy zaznaczyć, że wierzyciele nie są w tym procesie biernymi obserwatorami. Prawo zapewnia im szereg narzędzi pozwalających na ochronę ich interesów i aktywny udział w postępowaniu. W niniejszym artykule wyjaśniamy, jakie uprawnienia przysługują wierzycielom, jak z nich korzystać oraz jakie kroki podjąć, aby zwiększyć szanse na odzyskanie należności.

‍

Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości

Jednym z podstawowych uprawnień wierzyciela jest możliwość złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika. Taki wniosek inicjuje postępowanie, którego celem jest uporządkowanie sytuacji finansowej dłużnika oraz, w miarę możliwości, zaspokojenie roszczeń wierzycieli.

Prawo do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przysługuje wyłącznie tzw. wierzycielom osobistym, czyli tym, których roszczenia wynikają z zobowiązań wobec osoby lub firmy będącej dłużnikiem. Wierzyciele rzeczowi, posiadający zabezpieczenie na majątku dłużnika, mogą złożyć taki wniosek tylko wtedy, gdy jednocześnie są wierzycielami osobistymi.

Złożenie wniosku o upadłość wymaga od wierzyciela uprawdopodobnienia swojej wierzytelności. Oznacza to, że wierzyciel musi przedstawić dowody wskazujące, iż dłużnik faktycznie zalega z określonymi płatnościami. Nie jest to równoznaczne z koniecznością ostatecznego udowodnienia roszczenia, ale wymaga wskazania okoliczności potwierdzających zasadność żądania.

‍

Zgłoszenie wierzytelności

Zgłoszenie wierzytelności to jeden z najważniejszych kroków, jakie wierzyciel musi podjąć w postępowaniu upadłościowym. Bez jego zrealizowania nie zostanie on uwzględniony na liście wierzytelności, co w praktyce oznacza całkowity brak możliwości zaspokojenia roszczeń z masy upadłości.

W postępowaniu upadłościowym lista wierzytelności stanowi podstawę dla działań syndyka, który zarządza masą upadłości i prowadzi podział zgromadzonych środków. Wierzyciele, którzy nie dokonają zgłoszenia swojej wierzytelności w odpowiednim terminie i formie, mogą zostać pominięci w tym procesie. Zgłoszenie jest zatem konieczne, aby zabezpieczyć swoje interesy w toku postępowania.

Wierzyciel powinien zgłosić wierzytelność w terminie określonym w obwieszczeniu o ogłoszeniu upadłości. Obwieszczenie to jest publikowane w Krajowym Rejestrze Zadłużonych lub, w razie jego braku, w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Termin ten wynosi zazwyczaj 30 dni od dnia obwieszczenia.

Możliwość zaskarżenia listy wierzytelności

Nie zawsze wszystkie zgłoszone przez wierzycieli roszczenia zostają uznane przez syndyka w toku postępowania upadłościowego. W takich sytuacjach wierzyciele mają prawo zaskarżyć decyzję dotyczącą ich wierzytelności.

Syndyk, po przeanalizowaniu zgłoszenia wierzytelności oraz załączonych dokumentów, podejmuje decyzję o ich uwzględnieniu lub odrzuceniu. Może:

• uznać wierzytelność w całości,
• uznać ją częściowo (np. gdy część roszczenia wydaje się nieuzasadniona lub przedawniona),
• odmówić jej uznania w całości.

Każda decyzja syndyka jest weryfikowana przez sędziego-komisarza, który ostatecznie zatwierdza listę wierzytelności.

Jeśli wierzyciel uznaje decyzję syndyka za niesłuszną, może wnieść sprzeciw do listy wierzytelności. Sprzeciw należy złożyć w terminie 14 dni od dnia obwieszczenia listy wierzytelności. W sprzeciwie należy:

• wskazać, z jaką decyzją syndyka wierzyciel się nie zgadza,
• przedstawić argumenty oraz dowody potwierdzające zasadność roszczenia.

Zażalenie na decyzję sędziego-komisarza

Jeżeli sędzia-komisarz oddali sprzeciw wierzyciela, ten może złożyć zażalenie na jego decyzję do sądu drugiej instancji. Zażalenie to umożliwia dalsze dochodzenie roszczeń w przypadku, gdy decyzje na wcześniejszych etapach były niekorzystne dla wierzyciela. Procedura ta pozwala wierzycielowi na pełne wykorzystanie dostępnych środków odwoławczych.

Aktywne działanie

Prawo do zaskarżenia listy wierzytelności daje wierzycielom możliwość obrony swoich interesów na każdym etapie postępowania upadłościowego. Skorzystanie z tej możliwości wymaga jednak staranności i znajomości procedur, które pozwalają skutecznie dochodzić swoich roszczeń, nawet w sytuacjach, gdy decyzje organów postępowania wydają się niesprawiedliwe.

‍

Inicjatywy wierzycieli w postępowaniu upadłościowym

Postępowanie upadłościowe, mimo że jest regulowane przez przepisy prawa, daje wierzycielom możliwość podejmowania aktywnych działań, które mogą wpłynąć na przebieg i efekty całego procesu. Wierzyciele nie muszą być biernymi obserwatorami – przepisy przewidują różne formy ich zaangażowania, które mogą zwiększyć szanse na uzyskanie zaspokojenia roszczeń.

Wniosek o pre-pack

Jednym z ciekawszych rozwiązań dostępnych dla wierzycieli jest możliwość złożenia wniosku o tzw. pre-pack. Polega on na przygotowanej sprzedaży majątku dłużnika już na etapie ogłaszania upadłości. Wierzyciel może zaproponować, aby majątek dłużnika, całość jego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowana część zostały sprzedane konkretnemu nabywcy na określonych warunkach.

Pre-pack to rozwiązanie szalenie korzystne dla wierzycieli. Pozwala bowiem nie tylko na uzyskanie lepszej ceny za sprzedawany majątek dłużnika, ale także ogranicza

koszty związane z długotrwałym zarządzaniem majątkiem przez syndyka.

Zgłaszanie propozycji układowych

Wierzyciele mają prawo zainicjować zawarcie układu w ramach postępowania upadłościowego. Układ jest formą porozumienia, w którym wierzyciele zgadzają się na określone rozwiązania dotyczące spłaty długów, np. częściowe umorzenie zobowiązań, odroczenie terminu płatności czy rozłożenie ich na raty.

Układ jest korzystny w sytuacjach, gdy wierzyciele uznają, że większą korzyść przyniesie im zachowanie działalności dłużnika niż likwidacja jego majątku. W takiej sytuacji wierzyciele mogą wspólnie ustalić propozycje układowe i przedłożyć je do zatwierdzenia przez sąd.

Udział w procesie zarządzania masą upadłości

Wierzyciele mają również prawo aktywnie wpływać na zarządzanie majątkiem dłużnika, zgłaszając swoje wnioski i uwagi dotyczące czynności syndyka. Mogą wnioskować między innymi o:

• wyłączenie z masy upadłości składników majątku, które nie należą do dłużnika,
• przyznanie określonych priorytetów w zakresie likwidacji majątku,
• zmianę składu lub struktury masy upadłości, jeśli wymaga tego dobro postępowania.

‍

Rada wierzycieli

Rada wierzycieli to jeden z najważniejszych organów postępowania upadłościowego, który odgrywa rolę doradczo-kontrolną. Składa się z wybranych przedstawicieli wierzycieli i ma za zadanie wspierać syndyka oraz czuwać nad prawidłowym przebiegiem postępowania. Jej funkcjonowanie umożliwia wierzycielom większy wpływ na zarządzanie masą upadłości oraz podejmowanie kluczowych decyzji dotyczących majątku dłużnika.

Zakres działania rady wierzycieli

Rada wierzycieli ma szeroki zakres kompetencji, które pozwalają na realne oddziaływanie na proces postępowania upadłościowego. Do jej uprawnień należą m.in.:

• Kontrola działań syndyka – Rada sprawdza, czy syndyk prawidłowo zarządza masą upadłości, w tym czy podejmowane przez niego czynności są zgodne z interesami wierzycieli.
• Badanie dokumentów – Członkowie rady mogą żądać od syndyka oraz dłużnika wyjaśnień, przeglądać księgi rachunkowe i inne dokumenty związane z upadłością.
• Udzielanie zgody na kluczowe decyzje – W niektórych przypadkach syndyk potrzebuje zgody rady wierzycieli na przeprowadzenie określonych działań, takich jak sprzedaż majątku o znacznej wartości.
• Przedstawianie uwag sędziemu-komisarzowi – Rada może zgłaszać swoje zastrzeżenia lub sugestie dotyczące działań syndyka lub innych elementów postępowania.

Możliwość zmiany syndyka

Jednym z istotniejszych uprawnień rady wierzycieli jest możliwość doprowadzenia do zmiany osoby pełniącej funkcję syndyka. Rada może podjąć uchwałę w tej sprawie, jeśli uzna, że syndyk działa na szkodę wierzycieli lub nie realizuje swoich obowiązków w sposób właściwy. Zmiana syndyka wymaga zgody sądu, ale inicjatywa rady ma w tym procesie duże znaczenie.

‍

Zgromadzenie wierzycieli

Zgromadzenie wierzycieli to instytucja pozwalająca wierzycielom na wspólne podejmowanie istotnych decyzji w toku postępowania upadłościowego. Funkcjonuje jako forma kolektywnego działania wierzycieli, dając im możliwość wywierania realnego wpływu na kluczowe aspekty postępowania. Jest to organ, który reprezentuje interesy ogółu wierzycieli, a jego decyzje mogą kształtować przebieg oraz wynik postępowania.

Zgromadzenie wierzycieli jest zwoływane przez sędziego-komisarza w określonych przypadkach, m.in.:

• na wniosek syndyka,
• z inicjatywy wierzycieli posiadających co najmniej jedną trzecią sumy uznanych wierzytelności,
• z urzędu, jeśli wymaga tego dobro postępowania.

Wierzyciele, którzy domagają się zwołania zgromadzenia, muszą złożyć odpowiedni wniosek wraz z uzasadnieniem i wskazaniem proponowanego porządku obrad. Zwołanie zgromadzenia musi być ogłoszone publicznie, np. poprzez obwieszczenie w Krajowym Rejestrze Zadłużonych lub w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Zakres kompetencji zgromadzenia wierzycieli

Zgromadzenie wierzycieli może podejmować decyzje w istotnych kwestiach dotyczących przebiegu postępowania upadłościowego, w tym:

• Wyłączenie składników majątku z masy upadłości – wierzyciele mogą decydować, czy określony składnik majątku powinien zostać wyłączony z masy upadłości, jeśli przemawiają za tym ważne przesłanki.
• Zmiana składu rady wierzycieli – jeśli dotychczasowa rada nie działa w interesie ogółu wierzycieli, zgromadzenie może wnioskować o jej zmianę.
• Zobowiązanie wierzycieli do wpłacenia zaliczek – w szczególnych sytuacjach zgromadzenie może zobowiązać wierzycieli do pokrycia kosztów postępowania, jeśli środki masy upadłości są niewystarczające.
• Propozycje układowe – wierzyciele mogą omawiać i głosować nad propozycjami układowymi, które wpłyną na sposób zaspokajania roszczeń.

Podejmowanie uchwał przez zgromadzenie

Zgromadzenie wierzycieli podejmuje decyzje w formie uchwał. Aby uchwała została przyjęta, konieczne jest uzyskanie większości głosów wierzycieli uczestniczących w zgromadzeniu, przy uwzględnieniu wartości ich wierzytelności. To oznacza, że głos wierzyciela mającego większe roszczenia ma większe znaczenie niż głos wierzyciela z mniejszymi wierzytelnościami.

Rola sędziego-komisarza i syndyka w zgromadzeniu

Sędzia-komisarz przewodniczy zgromadzeniu wierzycieli i czuwa nad jego przebiegiem, dbając o to, aby decyzje podejmowane były zgodnie z prawem i interesem ogółu wierzycieli. Syndyk natomiast przedstawia zgromadzeniu sprawozdania dotyczące zarządzania masą upadłości oraz odpowiada na pytania wierzycieli, umożliwiając im pełne zrozumienie sytuacji majątkowej dłużnika.

‍

Podsumowanie

Postępowanie upadłościowe, choć skomplikowane, daje wierzycielom wiele możliwości ochrony swoich interesów. Złożenie wniosku o upadłość, zgłoszenie wierzytelności, zaskarżenie decyzji syndyka, inicjowanie propozycji układowych, udział w zgromadzeniach wierzycieli czy praca w ramach rady wierzycieli – to tylko niektóre z narzędzi, które prawo stawia do dyspozycji wierzycieli. Każde z tych działań wymaga jednak dokładnej znajomości procedur i terminów, by skutecznie wykorzystać swoje uprawnienia.

Jeśli masz pytania dotyczące postępowania upadłościowego lub nie jesteś pewien, jakie kroki podjąć w konkretnej sytuacji, skontaktuj się z prawnikiem specjalizującym się w prawie upadłościowym. Profesjonalne wsparcie pozwoli Ci skutecznie dochodzić swoich roszczeń, uniknąć błędów proceduralnych i zwiększyć szanse na odzyskanie należności. Nasza kancelaria oferuje kompleksową pomoc prawną w tym zakresie – zapraszamy do kontaktu, by wspólnie znaleźć najlepsze rozwiązanie dla Twojej sprawy.

‍